DERS NOTLARI

İŞLETME YÖNETİMİNE GİRİŞDERSİN AMACI
• Yönetimin birey ve toplum açısından yararlarının anlaşılması
• Yönetiminin amacının anlaşılması
• Yönetimin temel fonksiyonlarının öğrenilmesi
• Temel yönetim bilgi ve kabiliyetlerinin öğrenilmesi
• Yöneticilerde bulunması gereken temel vasıf ve kabiliyetlerin öğrenilmesi
• İyi bir yönetici olabilmek için gerekli vizyonu elde etme
• Yönetim bilimiyle ilgili temel teorik yaklaşımları incelenmesi
• Teorik bilgilerin yapılacak uygulama çalışmaları ile pratik hayata daha kolay biçimde aktarılmasının sağlanması

YÖNETİM KAVRAMI
1. Başkaları vasıtasıyla ve/veya başkaları ile işgörmektir.
2. Bir organizasyonda mevcut hedeflere ulaşabilmek için eldeki kaynakların en etkili ve müessir biçimde kullanılmasını araştıran bilim dalıdır.

TEMEL KAVRAMLAR
Organizasyon : belirli bir hedefe yönelik olarak oluşturulan ve şuurlu biçimde kurulan sosyal birim
.Etkililik (effectiveness) : organizasyonun belirli bir hedefe ne derece ulaştığı
Müessiriyet (efficiency) : minimum kaynakla istenilen çıktıyı elde etmek.
Performans : organizasyonun hedeflerine ulaşabilmek için kaynaklarını etkili ve müessir biçimde kullanabilme kabiliyetidir.

YÖNETİMİN ÖNEMİ
Başarılı organizasyonlar ancak iyi yönetilenlerdir.Yönetim her seviyedeki organizasyon için (aile, şirket, devlet vs.) gereklidir.
Yönetimin temel kavramları ve ilkeleri evrenseldir.
Yönetimin temel ilkeleri organizasyonların olduğu kadar bireylerin başarısı açısından da önemlidir.

Yönetici Kavramı ve Yöneticide Bulunması Gereken Vasıflar

Teknik vasıflar : belirli bir alanla ilgili uzmanlık bilgisi ve tecrübesidir.
Beşeri Vasıflar : diğer insanlarla birlikte, takım ruhuna uygun olarak çalışabilme kabiliyetiZihni (kavramsal) vasıflar : organizasyonu bir bütün olarak görebilme ve parçalar arasında ilişki (sebep sonuç) kurabilme kabiliyeti (stratejik düşünme, vizyon sahibi olma vs.)

YÖNETİCİ ÇEŞİTLERİ

1. Dikey Farklılıklar : yöneticilerin organizasyon hiyerarşisi içindeki konumlarına göre farklılıklara.
a.Üst düzey yöneticiler
b. Orta kademe yöneticileric.
c.Alt kademe yöneticileri

2. Yatay Farklılıklar : eşit seviyedeki yöneticilerin fonksiyonel departmanlara göre görev farklılıkları (mesela üretim yöneticisi, finans yöneticisi, insan kaynakları yöneticisi gibi)

YÖNETİCİ ROLLERİ
Yöneticiler bulundukları konumlara göre değişen roller üstlenirler.

Yönetici patrona karşı çalışanları, çalışanlara karşı da patronu temsil eder.

Yöneticilerin üstlenecekleri roller, bulundukları pozisyona, departmana, iş yapış biçimine veya organizasyon kültürüne göre değişiklikler arz eder.

YÖNETİCİ YETKİLERİNİ NEREDEN ALIR
Aileden alır
Siyasetten alır
Sosyal ilişkilerden alır
Kendi kabiliyet ve meziyetlerinden alır (profesyonel yönetici)

İŞLETMENİN TEMEL FONKSİYONLARI
Üretim Yönetimi : Kaynak planlama, üretim biçimine ve yönetimine ve miktarına karar verme vs.
Finans : işletme finans kaynaklarına uygun hareket etmeli
Satış ve pazarlama : üretilen ürünün satılması ve pazarlanması gerekir. Satacağınız ürünü üretmelisiniz.
İnsan Kaynakları Yönetimi : üretimin en önemli bileşeni insandır.
Muhasebe : yapılan her işin kaydı tutulmalı, hesabı bilinmelidir.
Bilişim Yönetimi : bilgi ve iletişim organizasyonun sinir sistemleri gibidir.

YÖNETİMİN DÜNÜ, BUGÜNÜ VE GELECEĞİ

TARİHİ ARKA PLAN
Klasik (Geleneksel) Ekol:
1. Bilimsel Yönetim anlayışı (Taylor, Gilberth & Gilberth, Gantt)
2. Yönetim Süreci anlayışı (Fayol)
3. Bürokrasi anlayışı (Weber)

BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMININ ANA İLKELERİ
İşler unsurlarına ayrılarak, göre bilimsel yöntemlerle incelenmeli
Standartlar oluşturulmalı
Her işe uygun işçiler görevlendirilmeli
Bilimsel yöntemlerle eğitim verilmeli
Teşvik edici ücret sistemi uygulanmalı
Sıkı bir denetleme ile verimlilik maksimum olmalı.

BİLİMSEL YÖNETİM YAKLAŞIMININ KATKILARI
Performans (verimlilik) kavramına vurgu yapmış ve verimliliğe dayalı ücret sistemini geliştirmiştir.
İşin ve iş yapma biçiminin detaylı olarak analizi yapılmıştır.
Personel seçme ve eğitim konusunda standartlar getirmiştir.
İlk defa yönetimde bilimsel yöntemler kullanılmıştır.

YÖNETİM SÜRECİ YAKLAŞIMI (HENRI FAYOL)
Bilimsel yönetim üretim sürecine odaklanırken, yönetim süreçleri yaklaşımı organizasyonun bütününe odaklanmıştır.
Yönetime iş bölümü, emir-komuta birliği, merkezi yönetim, adil yönetim gibi kavramlar getirmiştir.
Yönetim süreci : planlama, organizasyon, yürütme, koordinasyon ve kontrol.

Weber’in Bürokrasi Yaklaşımı
Çalışanların yetki ve sorumlulukları açıkça ve yazılı olarak belirlenmeli
Hiyerarşik bir emir-komuta zinciri oluşturulmalı
İşe alma ve terfiler teknik verilere göre yapılmalı
Yönetim kararları yazılı olmalı
Yönetim şirketin sahiplerinden ayrı olarak ele alınmalı
Yöneticiler dahil herkes önceden belirlenmiş kurallara sıkı sıkıya uymalı.

Sonuç : Klasik Yönetim Anlayışında

Üretim biçimi : kitle üretimiOrganizasyon yapısı : merkezi emir komutaya bağlı hiyerarşi
Çalışma ilişkileri : çatışma ve uyuşmazlık çözme üzerine kurulu
Yönetim anlayışı : kuralları koy, standartları belirle ve kontrol et şeklinde

KLASİK YAKLAŞIMIN KISITLARI
İnsan unsuru ihmal edilmiştir
Rasyonel düşünce esastır
Organizasyonlar kapalı sistemler olarak ele alınmıştır

DAVRANIŞSAL EKOL
Bu ekol klasik yaklaşımın bilimsel rasyonellik ilkesini benimsemekle birlikte onun eksik bıraktığı insan unsurunu inceleme konusu yapmıştır.
Bu anlayışa göre verimliklik sadece teknik şartlara bağlı değildir.
İnsanın moral gücü ve motivasyonu da verimli çalışma açısından son derece önemlidir.

Hawthorne AraştırmalarıBeşeri İlişkier Hareketi

X TEORİSİ
1. Tipik olarak insanlar çalışmaktan hoşlanmaz ve kaçmak ister
2. Tipik olarak insan sorumluluktan kaçar
3. İnsana iş yaptırmak için onu zorlamak, sıkı bir şekilde denetlemek ve gerektiğinde cezalandırmak gerekir.

Y TEORİSİ
Çalışmak insan tabiatının bir parçasıdır.
Uygun ortam sağlandığında insanlar çalışmak ve başarmak isterler.
İnsanlar doğru hedefler gösterildiğinde sorumluluk almak isterler.
İnsanlar çalıştıkları kuruma katkı yapmak isterler ve bunu yapabilirler.

YÖNETİM BİLİMİ YAKLAŞIMI
Özellikle matematiksel yaklaşımların yönetim bilimine uygulanmasıdır.
Daha çok sayısal verileri kullanılmasını ön görür
Üretim yönetimi, proje yönetimi, KKY (ERP), BY (MIS) gibi yönetimin bir çok alanında sayısal yaklaşımlar ağırlıklı olarak kullanılmıştır.
Yönetimin mühendislikle kesiştiği bir alandır.

DURUMSALLIK YAKLAŞIMI
Organizasyonlar için tek bir doğru yoktur.
Organizasyonun içinde bulunduğu şartlara göre uygulayacağı politikalar da değişmelidir.
Bu bakımdan organizasyonun içinde bulunduğu durumu iyi tanıması gerekmektedir.
Şartları tanımlama – tercihler içinden en uygununu seçme – doğru biçimde uygulama

SİSTEM YAKLAŞIMI
Girdi süreç çıktı
Organizasyon açık bir sistemdir.
Çevreyle ilişki içerisindedir.
Kendi içinde alt-sistemleri vardır.

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ
Kalite teknik bir uygulama olmaktan çıkarak (kalite kontrol), bir “felsefe” haline dönüşmüştür
Organizasyonun bir bütün olarak sürekli gelişmesini ve müşterilere daha fazla değer sunmasını hedefleyen bir yönetim anlayışıdır.

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

1. Çalışanların yönetime katılması :
Kalite çemberleri
Çapraz fonksiyonlu takımlar
Kendi kendini yöneten takımlar
İşçilerin yönetime katılması

2. Müşteri Memnuniyeti
İç müşteri
Dış müşteri
Müşteri değer zinciri

3. KAIZEN
(sürekli gelişim)
Daha hızlı,
daha ucuz, tek seferde hatasız üretim
Uzun vadeli stratejik yaklaşım
Adım adım gelişim

4. Üst Yönetimin Desteği
Baskıcı ve direktif veren değil teşvik eden, paylaşan katılımcı yönetimMaliyet/kâr dengesi
Açık hedefler koyma, kararlı ve cesur biçimde uygulama

5. Diğer hususlar :
Güçlendirme
Z Teorisi
Yalın Üretim, Yalın Yönetim
Eş zamanlı üretim (just in time)
Ulusal ve uluslararası kalite standartları

DEĞİŞEN YÖNETİM ANLAYIŞI
Tetikleyen Faktörler

1. Teknolojik gelişmeler
Hızlı değişim
Ürün dönüşüm süresi
Üretim biçimi CAD,CAM, esnek uzmanlaşma, seri uyarlama (mass customization)

2. Küreselleşme ve artan rekabetFinans piyasasıMal ve hizmet piyasasıEmek (iş) piyasası

3. Kuralsızlaştırma

4. Demografik yapıdaki değişiklikler

5. Politik yapıdaki değişiklikler

ÇEVRE ŞARTLARINDAKİ DEĞİŞİM NETİCESİNDE PİYASALARIN GÖRÜNÜMÜ

Belirsizlik
İstikrarsızlık ve sarsıntı
Hızlı değişim

MEYDANA GELEN YENİ DEĞERLER
Esnek, hızlı uyum sağlayabilen ve dinamik
Basık organizasyonlar (flat)
Küçülme
Kalite bilinci
Güçlendirilmiş çalışanlar
Ademi-merkezi
Küçük birimlerde (fabrikalar yerine ofislerde)
İnsan sermayesi odaklı
Takım odaklı